Trẻ bị bệnh cúm A có nguy hiểm không? Có gây ảnh hưởng gì?

Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, là một trong những đối tượng nguy cơ cao dễ mắc bệnh truyền nhiễm trong đó có cúm A. Vậy, chẳng may Trẻ bị mắc cúm A có nguy hiểm không?

Cúm A có nguy hiểm không?

Cúm A không chỉ có khả năng lây lan nhanh, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe người bệnh. Đặc biệt, Cúm A là bệnh có khả năng gây tử vong ở những đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người cao tuổi, người suy giảm miễn dịch…

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, cúm A không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ hô hấp mà còn có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở người già, trẻ nhỏ và những người có bệnh lý nền. Biến chứng có thể bao gồm viêm phổi, suy hô hấp và đôi khi là tử vong, làm tăng áp lực lên hệ thống y tế vốn đã bị căng thẳng.

1. Khả năng lây lan của cúm A

Cúm A có nguy hiểm không sẽ được biểu hiện qua khả năng lây lan nhanh của bệnh. Cúm A có tính lây truyền cao và nhanh, có khả năng tạo nên những trận đại dịch. Tất cả mọi người đều có khả năng mắc cúm. Tỉ lệ cảm nhiễm với các chủng virus cúm mới có thể lên đến 90% ở cả người lớn và trẻ em.

Bệnh cúm lây truyền qua đường hô hấp, khi người lành hít phải các giọt bắn chứa virus cúm từ người bệnh lúc nói chuyện, ho, hắt hơi.

Virus cúm sẽ đi vào cơ thể qua đường mũi họng. Khả năng lây lan càng mạnh khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, đặc biệt bệnh có khả năng bùng phát trong những môi trường tập trung đông người như xí nghiệp, nhà máy, trường học. Khi thời tiết chuyển mùa, điều kiện khí hậu lạnh, ẩm thấp có thể khiến các tế bào đường hô hấp tổn thương, tăng tính cảm nhiễm bệnh.

Lịch sử loài người đã từng trải qua những trận đại dịch cúm, với số lượng thương vong lên đến hàng chục triệu người.

Qua các trận đại dịch, các nhà nghiên cứu nhận thấy đại dịch cúm có tính chu kỳ mỗi 10-40 năm/ lần. Các phân tuýp kháng nguyên của virus cúm A đang lưu hành phổ biến trên thế giới là A/H1N1, A/H3N2 xen kẽ cùng một số phân tuýp khác chiếm ưu thế, tùy thuộc vào từng quốc gia.

Trong số các ca bệnh, trẻ em từ 5-9 tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất. Tuy nhiên, tỉ lệ tử vong cao lại là trẻ nhỏ dưới 2 tuổi và người già.

2. Tỷ lệ tử vong bởi cúm A

Cúm A có nguy hiểm không sẽ được thể hiện qua tỷ lệ tử vong do cúm A gây ra. Mặc dù cúm là căn bệnh phổ biến đã có từ lâu, nhưng vẫn khó để thống kê được số ca tử vong do cúm chính xác vì một số lý do sau.

Thứ nhất, các triệu chứng của cúm tương tự như các bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp khác, như nhiễm virus hợp bào hô hấp, Rhinovirus… Ở nhiều quốc gia, chỉ một phần nhỏ bệnh nhân có triệu chứng nghi ngờ cúm được xét nghiệm để xác định bệnh. Số còn lại không thực hiện xét nghiệm hoặc tự ý điều trị tại nhà. Điều này có nghĩa rằng, các thống kê có thể đã bỏ qua một số lượng người mắc cúm lớn.

Một vấn đề khác là do cúm có khả năng dẫn đến tử vong theo nhiều cách gián tiếp. Cúm có thể gây tử vong thông qua các biến chứng tại phổi (viêm phổi), tại tim (đau tim, đột quỵ) hoặc do các yếu tố nhiễm trùng nghiêm trọng khác. Nếu bỏ sót các ca tử vong này, các nghiên cứu, đánh giá hay thống kê đã đánh giá thấp số ca tử vong do bệnh cúm. 

Để ước tính gánh nặng của bệnh cúm, các nhà nghiên cứu ước tính số ca tử vong vượt mức trong mùa cúm, đồng thời sử dụng dữ liệu giám sát thường quy, hồ sơ tử vong để ước tính có bao nhiêu ca tử vong do cúm gây ra. Ví dụ, dự án GLAMOR II ước tính tỷ lệ tử vong do cúm mùa bằng cách sử dụng dữ liệu từ năm 2002-2011. Ước tính rằng, trong giai đoạn này, cúm mùa gây ra 294.000 đến 518.000 trường hợp tử vong trên toàn cầu.

Một nghiên cứu tương tự được thực hiện bởi Chaves và các cộng sự vào năm 2023 đã ước tính số ca tử vong do biến chứng tim mạch gây ra bởi virus cúm trong giai đoạn 2011-2019. Ước tính, cúm mùa gây ra 200.000 đến 400.000 ca tử vong do biến chứng tim mạch trên toàn cầu mỗi năm.

Tại Châu Âu, tỷ lệ tử vong do cúm ở người trên 65 tuổi là 30,8/ 100.000 người mỗi năm. Số liệu từ các quốc gia thu nhập thấp có tính chính xác thấp hơn, do tần suất xét nghiệm cúm thấp hơn và dữ liệu tử vong hạn chế. Cúm được ước tính gây ra nhiều ca tử vong ở các quốc gia thuộc Nam Mỹ, Châu Phi, Nam Á so với Châu Âu, Bắc Mỹ. Ví dụ, Indonesia có số ca tử vong cao gấp đôi Canada.

Biến chứng có thể xảy ra khi bị cúm A

Cúm A có nguy hiểm không cũng được biểu hiện qua biến chứng của bệnh gây ra. Theo quan niệm của nhiều người, cúm A ở trẻ em chỉ là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên diễn biến nhẹ và thường gặp, nhưng thực tế một số trường hợp nhiễm cúm A đặc biệt nghiêm trọng đã được ghi nhận. Tính mạng người bệnh “ngàn cân treo sợi tóc” khi không được cấp cứu kịp thời.

Cụ thể, cúm có khả năng biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách, đặc biệt là ở những đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ. Ở trẻ dưới 14 tuổi, mắc cúm mùa có thể tăng gấp 8 lần nguy cơ viêm phổi. Ở trẻ sơ sinh, cúm gây biến chứng viêm tai, viêm xương chũm, nhiễm độc thần kinh. Mỗi năm ước tính có khoảng 28.000-111.500 trường hợp trẻ tử vong có liên quan đến cúm mùa.

Bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng khác ở tim mạch như tim viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, suy tuần hoàn. Biến chứng thần kinh do cúm như viêm não, viêm màng não, viêm não tủy, viêm đa dây thần kinh, viêm rễ thần kinh… 

Nhóm người dễ bị biến chứng khi mắc cúm A 

Một số đối tượng dễ mắc biến chứng cúm A có thể kể đến như: Trẻ em dưới 5 tuổi (đặc biệt là dưới 2 tuổi), người cao tuổi trên 65, người có bệnh lý nền tim mạch, đái tháo đường, huyết áp…, người suy yếu miễn dịch như nhiễm HIV, phụ nữ mang thai. 

Trong đó, phụ nữ mang thai mắc cúm có thể dẫn đến biến chứng viêm phổi và những dị tật thai nhi như sứt môi, hở hàm ếch, bệnh lý van tim, sẩy thai…

Cúm ở người cao tuổi có thể tăng nguy cơ đột quỵ lên gấp 8 lần, nguy cơ đau tim, nhồi máu cơ tim lên gấp 10 lần, nguy cơ viêm phổi gấp 8 lần. Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ đã chỉ ra, cúm mùa có thể làm tăng đến 74% nguy cơ biến cố bất thường liên quan đến đường huyết.

Trường hợp khẩn cấp cần đến bác sĩ để chẩn đoán và điều trị

Cúm A nguy hiểm không? Trường hợp nào cần đến gặp bác sĩ để chẩn đoán và điều trị? Khi mắc cúm, người bệnh hoặc người thân cần lưu ý một số dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm sau:

• Ở trẻ em: trẻ khó thở hay thở gấp, bỏ ăn, li bì, da xanh tái, trẻ có thể sốt cao trên 38,5 độ C kéo dài không hạ, nôn nhiều…
• Ở người lớn: khó thở hoặc thở gấp, sốt có thể trên 39 độ C kéo dài dù đã được uống thuốc hạ sốt nhưng không giảm, ngực có cảm giác đau tức, chóng mặt, tiêu chảy kéo dài, nôn nhiều…

Khi có những dấu hiệu trên, người bệnh không tự ý điều trị tại nhà, mà cần đến ngay bệnh viện hoặc trung tâm y tế cần nhất để được bác sĩ thăm khám kịp thời và có biện pháp xử trí khoa học, hiệu quả, an toàn.

Cách chẩn đoán bệnh cúm A

Về nguyên tắc chẩn đoán bệnh cúm A, khi có các dấu hiệu như sốt, đau họng, chảy mũi, đặc biệt là những người đang sinh sống tại vùng có dịch cúm cần đến ngay bệnh viện để được chẩn đoán kịp thời. Khi nghi ngờ người bệnh mắc cúm A, các bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân ngoáy họng lấy mẫu bệnh phẩm, nuôi cấy xác định virus cúm. Song song đó, bác sĩ có thể chỉ định lấy máu bệnh nhân đê thực hiện xét nghiệm huyết thanh nhanh, nhằm phát hiện kháng nguyên virus cúm.

Ngoài ra, còn có xét nghiệm phản ứng sinh học phân tử như PCR, RT-PCR hay miễn dịch huỳnh quang. Đây là những phương pháp có độ nhạy cảo, nhằm chẩn đoán chính xác và phân loại virus cúm.

Phương pháp điều trị cúm A

Cúm A có nguy hiểm không? Cách đièu trị cúm A như thế nào? Cúm A hiện vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Khi có dấu hiệu nghi ngờ cúm A, người bệnh nên đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Đối với các trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định điều trị tại nhà. Đối với các trường hợp cần theo dõi hoặc trường hợp nặng có thể được điều trị tại bệnh viện.

1. Điều trị tại nhà

Khi điều trị tại nhà, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng thuốc hạ sốt thông thường tùy theo độ tuổi và cân nặng, Ngoài ra, bệnh nhân có thể sử dụng thêm vitamin (đặc biệt là vitamin C) để hỗ trợ tăng sức đề kháng. Lưu ý, thuốc hay vitamin đều cần được bác sĩ chỉ định, bệnh nhân không tự ý mua thuốc điều trị để tránh khiến bệnh nặng hơn.

Ngoài ra, khi điều trị tại nhà, bệnh nhân nên nghỉ ngơi thường xuyên để mau phục hồi sức khỏe, nghỉ ngơi tại nơi sạch sẽ, thoáng khí. Bổ sung thêm nhiều nước, như nước lọc, nước hoa quả như nước cam, nước chanh…

2. Điều trị tại cơ sở y tế

Đa phần các trường hợp cúm A được điều trị tại bệnh viện đều tiến triển nặng, bệnh nhân cần được bác sĩ theo dõi thường xuyên, thực hiện xét nghiệm và sử dụng dụng thuốc kháng virus phù hợp. Thuốc Tamiflu thường được chỉ định điều trị cúm A cho trẻ trên 1 tuổi và người lớn trong trường hợp bệnh nhân không có biến chứng.

Nếu thuốc được dùng trong 48 giờ sau khi mắc bệnh, thời gian điều trị sẽ được rút ngắn chỉ còn 1-3 ngày. Đối với các trường hợp biến chứng nặng sẽ được bác sĩ cân nhắc chỉ định một số loại thuốc kháng sinh khác.

Lưu ý, Tamiflu không phải thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh cúm A, mà là thuốc hỗ trợ điều trị nên hiệu quả sẽ đạt được cao nhất khi sử dụng trong 24 giờ. 

Cách phòng ngừa cúm A hiệu quả

Cách phòng ngừa cúm A cũng là vấn đề được nhiều người quan tâm bên cạnh thắc mắc bệnh cúm A có nguy hiểm không. Một điều tương đối đặc biệt ở bệnh nhân cúm là, sau mắc bệnh sẽ có miễn dịch đặc hiệu với virus cúm nhưng thời gian miễn dịch thường không bền. Điều này phụ thuộc vào mức độ biến đổi kháng nguyên của virus cúm. Virus cúm có khả năng biến đổi cấu trúc kháng nguyên liên tục theo chu kỳ năm.

Miễn dịch có được sau khi mắc cúm cũng không bảo vệ con người trước các biến chủng mới của virus cúm. Do đó, cách tốt nhất để phòng ngừa cúm hiệu quả là tiêm vắc xin cúm nhắc lại hằng năm.

Về thời điểm tiêm phòng cúm thích hợp, các chuyên gia cho biết, tùy thuộc vào khu vực sinh sống sẽ có những khuyến nghị riêng thời điểm tiêm cúm. Nên tiêm cúm trước khi mùa cúm bắt đầu thường rơi vào khoảng tháng 9, tháng 10 hằng năm. Vì khoảng 2 tuần sau tiêm cúm, vắc xin mới phát huy tác dụng bảo vệ cơ thể tối đa.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (US CDC), người dân cần hoàn thành lịch tiêm cúm trước khi tháng 10 kết thúc để vắc xin phát huy hiệu quả bảo vệ khi thời tiết trở nên lạnh hơn.

Ngoài ra, trẻ em và người lớn cần chủ động thực hiện kết hợp thêm các biện pháp phòng cúm A khác để tối ưu hiệu quả phòng bệnh, bao gồm:

• Sự lây lan của cúm A chủ yếu qua giọt bắn, nên việc duy trì vệ sinh cá nhân đóng vai trò quan trọng. Đeo khẩu trang, che miệng khi ho hay hắt hơi và rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch là những hành động nhỏ nhưng có tác dụng lớn. Sử dụng dung dịch sát khuẩn tay khi không có nước cũng là một biện pháp hiệu quả.
• Giáo dục cộng đồng là chìa khóa để nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi. Các chiến dịch thông tin truyền thông cần được triển khai thường xuyên và rộng rãi, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêm vắc xin, tuân thủ vệ sinh và hành vi liên quan đến sức khỏe. Đây không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan y tế mà mỗi cá nhân, tổ chức cũng cần chung tay thực hiện.
• Việc phát hiện sớm các ca mắc cúm A và xử lý kịp thời giúp ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng. Các cơ sở y tế cần được trang bị đủ nguồn lực và kỹ năng để nhận diện cúm A cũng như điều trị hiệu quả, đồng thời cách ly các trường hợp nghi ngờ để bảo vệ cộng đồng.
• Trong xã hội đang hướng đến mục tiêu toàn cầu hóa, phòng ngừa cúm A không thể chỉ dựa trên nỗ lực của từng quốc gia riêng lẻ. Sự phối hợp quốc tế trong giám sát sự biến đổi cấu trúc kháng nguyên của virus, chia sẻ dữ liệu và kinh nghiệm là yếu tố then chốt trong việc ứng phó hiệu quả với đại dịch. Các hội nghị và hiệp định quốc tế đóng vai trò xây dựng chiến lược phòng ngừa dài hạn.

Tóm lại, Trẻ bị bệnh cúm A có nguy hiểm không sẽ còn phụ thuộc vào độ tuổi và các yếu tố nguy cơ ở trẻ. Trẻ càng nhỏ, mắc bệnh càng nặng. Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là dưới 2 tuổi là nhóm đối tượng nguy cơ cao dễ mắc cúm A và biến chứng nghiêm trọng khi chẳng may mắc bệnh, do đó ba mẹ cần thường xuyên theo dõi sức khỏe của trẻ. Khi có bất kỳ dấu hiệu nào cảnh bảo bệnh cúm A, cần đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và có hướng điều trị kịp thời.